Kultura π
Liczba π ma swoich licznych
wielbicieli. Obchodzą oni dzień π (14 marca) (amerykański
sposób zapisu daty 3.14) oraz dzień aproksymacji π (22
lipca) (europejski sposób zapisu daty 22/7=~3.1428). Dla
numerologów jest ona symbolem idealnej harmonii.
Tworzone są też wierszyki i opowiadania,
w których długość każdego kolejnego słowa jest równa kolejnej
cyfrze w rozwinięciu dziesiętnym liczby π.
Niemcom w zapamiętaniu aproksymacji π
uzyskanej przez van Ceulena może być pomocny wiersz napisany
przez Clemensa Brentano, który jest przypuszczalnie pierwszym
tego typu tekstem:
-
Nie, o Gott, o guter, verliehst Du
meinem Hirne die Kraft mächtige Zahlreihn dauernd verkettet
bis in die spaetere Zeit getreu zu merken. Drum hab ich
Ludolph mir zu Lettern umgeprägt.
-
Nigdy, o dobry Boże, nie
użyczysz mi mocy spamiętania po wsze czasy potężnego, ze
sobą trwale sprzężonego szeregu cyfr. Dlatego przyswoiłem
sobie ludolfinę w słowach. (przekład
Witolda Rybczyńskiego)
Pierwszym polskim wierszem tego typu
jest nieco toporny wiersz Kazimierza Cwojdzińskiego z 1930
roku, zamieszczony w październikowym wydaniu czasopisma
Parametr, poświęconemu nauczaniu matematyki. Należy jednak
pamiętać, że tekst powstał przed reformą ortografii z 1936
roku. Wtedy pisano nie ma w znaczeniu 'nie posiada' i niema w
znaczeniu 'nie jest'.
-
Kuć i orać w dzień zawzięcie,
-
Bo plonów niema bez trudu!
-
Złocisty szczęścia okręcie,
-
Kołyszesz...
-
Kuć! My nie czekajmy cudu.
-
Robota to potęga ludu!
Rymowany wiersz,w którym liczba liter w
kolejnych wyrazach odpowiada rozwinięciu dziesiętnemu liczby
pi do 20 miejsca po przecinku
-
Kto w mgłę i słotę wagarować ma ochotę?
-
Chyba ten który ogniście zakochany,
odziany wytwornie
-
Gna do nóg Bogdanki paść kornie
Inne przykłady:
-
Jaś o kole z werwą dyskutuje
-
bo dobrze temat ten czuje
-
zastąpił ludolfinę słowami wierszyka
-
czy Ty już odgadłeś, skąd zmiana ta
wynika ?
-
Oto i wiem i pomnę doskonale...
-
Kto z woli i myśli zapragnie Pi spisać
cyfry, ten zdoła.
Oto limeryk opublikowany kiedyś w
miesięczniku Delta:
-
Raz w maju, w drugą niedzielę
-
Pi liczył cyfry pan Felek.
-
Pomnożył, wysumował,
-
Cyferki zanotował,
-
Ale ma ich niewiele...
Są nawet wiersze białe:
-
Źle w mgle i snach bolejących do wiedzy
progu iść.
Kolejny, dłuższy przykład, w formie
inwokacji do bogini pamięci (myślnik po 'pauza' zastępuje
zero):
-
Daj, o pani, o boska Mnemozyno, pi
liczbę, którą też zowią ponętnie Ludolfiną, pamięci przekazać
tak, by jej dowolnie oraz szybko do pomocy użyć; gdy się
problemu nie da inaczej rozwiązać, pauza - to zastąpić
liczbami.
Najbardziej znany przykład angielski
jest autorstwa sir Jamesa Jeansa:
-
How I want a drink, alcoholic of
course, after the heavy lectures involving quantum mechanics!
-
Jakże chciałbym się
napić, czegoś mocnego oczywiście, po trudnych wykładach
dotyczących mechaniki kwantowej!
Popularny jest także następujący
wierszyk:
-
How I wish I could recollect Pi easily
today!
-
Jakże bym chciał dzisiaj
łatwo przypomnieć sobie Pi!
Popularny jest również polski wierszyk:
-
Był i jest i wieki chwalonym ów będzie
który kół obwód średnicą wymierzył
Istnieją również żarty na temat tej
liczby:
-
Dlaczego pociąg jak jedzie to stuka?
-
Elementem poruszającym się po torze
jest koło.
-
A obręcz koła to nic innego jak okrąg.
-
Należy przeanalizować wzór na długość
okręgu:
-
.
2 = to stała, r= określony promień, a π = trzy
z...hakiem.
-
I ten hak stuka!
Liczba π była inspiracją wielu
artystów i reżyserów. Darren Aronofsky poruszył jej temat w
swoim filmie Pi. W literaturze Pi jest imieniem bohatera
powieści Yanna Martela-"Życie Pi" oraz tematem
jednego z wierszy Wisławy Szymborskiej.
Księga Guinnessa zawiera listę ludzi
którzy zapamiętali najwięcej cyfr liczby Pi. Należy do nich
np. Rajan Mahadevan (40.000 zapamiętanych cyfr), Daniel Tammet